Bakit Dala-dala ni Pagong ang kanyang Bahay

(Pabula / Fable)

Noong mga unang araw ay sinusugong paminsan-minsan ng bathalang maykapal si Barangaw magmula sa alapaap upang tingnan kung maligaya ang ating mga ninuno.  Kung minsan si Barangaw ay nag-aanyong bahaghari upang pahintuin ang unos na maaaring makasira sa mga pananim.  Kung minsan ay nag-aanyong isang sultan, naglalagay ng putong, nagdadamit ng kundiman at palakad-lakad sa loob at labas ng balangay.  Isang baston o tungkod na nilalik na kamagong ang kanyang dala-dala tanda ng kapangyarihan.  Ito ang pinaparusa niya sa mga malulupit at mga masasama, at ito rin ang ginagamit niya sa paggawad ng gantimpala sa mabubuti.

Isang araw noong panahon ni Lakan Lumatay ay inutusan nga ni Bathala si Barangaw na mamasyal sa Malanday upang malaman ang mga daing ng mga aliping namamahay at aliping sagigilid.  Samantalang naglalakad si Barangaw, nakaalinig siya ng abot-abot na lagapak ng hagupit na kasabay ang malungkot na daing.  Bakit kaya? ang tanong ni Barangaw sa kanyang sarili walang kakilakilatis siyang nasok sa silid na pinanggagalingan ng daing ng taong hinahagupit ng lanubo ng bayabas.  Kitang-kita niyang namimilipit sa sakit ang taong hinahagupit na sa kahit saan tamaan! Kaawa-awang alipin! ang malungkot niyang nasabi.

Walang nakakita kay Barangaw sapagkat ang tagaputong niya ay maysa tagabulag, ngunit kitang-kita niya ang lahat.  Naroon si Lakan Lumatay at nakapamewang, pinag-abot-sikong nakabalita ang alipin at pinapalo ng walang patumangga ni Magbitag na siyang tagapagparusa ni Lakan.

Saan mo itinago ang iyong anak na dalaga? Ang tanong ni Magbitag, sandaling tinigilan ng palo ang alipin ito’y hubad baro, at ang katawan ay halos putok-putok sa sa kapapalo.

Hala, magsabi ka ng totoo.  Pag hindi’y mauutas ka.  Dapat mong ipagpasalamat na Lakan pa at puno natin ay may ibig sa anak mo.  Ano, magsasabi ka o hindi?

Hindi umimik si Barangaw.  Nakinig siya upang malaman ang puno’t dulo ng paghahagupit na yaon.  Hinintay na sumagot ang alipin, ngunit ito’y walang imik Matigas ang ulo, Hala lantakan mo uli! ang makapangyarihang utos ni Lakan Lumatay.  Pagkamatay ay itapon na ninyo sa ilog at ng lamunin ng buwaya.

Pagkaunat-unat ng Magbitag ng kanyang bisig upang hagupitin na naman ang aliping halos wala ng malay-tao.  Datapwa’t ng sasayad na sa katawan ang lanubo ang tagapagparusa ay biglang sinangga ng tungkod na kamagong ni Barangaw.  Nahulog sa lupa ang lanubo at nanginig ang buong katawan ng mabalasik na si Magbitag.

Si Barangaw ay galit na galit sa nakita niayang kalupitan ng punong dapat sanang magpasunod sa kahabag-habag na alipin.

Lakan Lumatay! Ikaw ba ang nag-utos na hagupitin ang aliping ito? ang tanong ni Barangaw.

Hulihin ang pangahas! ang mabangis na utos ni Lakan Lumatay sa kanyang mga kampon.  Paluhurin sa monggo at timbain sa tubig.

Learn this Filipino word:

bulaklák ng lipunan